En iyi süspansiyon sistemlerine sahip 10 aracı listeleyen bir makale yazmak için yola çıktığımda, bir an durup düşünmek zorunda kaldım. İtiraf edeyim, yazmak istemekle yazmak arasında çok büyük bir fark var. Süspansiyon sistemleri biraz özneldir ve sonu gelmez tartışmaya açıktır. Bu yüzden uzunca düşündükten sonra listenin Lamborghini, Bugatti, Ferrari, Rolls Royce ya da Porsche gibi spor otomobil ya da süper otomobiller gibi örnekleri içermemesi gerektiğine karar verdim. Liste yine de büyüktü. Bu yüzden daha da küçülttüm ve Türkiye’de satılan C segment bağımsız süspansiyon araçlara kadar indirdim. Bir kaç tanesi D segmenti olabilir ama onları da listeye almak olmazdı, zira yol tutuşlarıyla ünlüler. Yani sonuç olarak, en iyi süspansiyona sahip en iyi seri üretim arabaları ortaya çıktı.
Öncelikle bu konu neden devamlı insanların gündeminde, neden devamlı filan araç bağımsız süspansiyon mu yoksa torsiyon çubuklu mu diye merak ediliyor ona bakalım. Bu durum gerçekten önemli mi? Ford Focus önceden en iyi yol tutuşu ve bağımsız süspansiyonlarıyla ünlüydü ama o da son yıllarda arkadan torsiyon çubuklu gelmeye başladı.
Bağımsız süspansiyon VS. Torsiyon çubuk – Avantajları neler?
Burulma kirişli aks, ya da yarı bağımsız süspansiyon, bunun dışında bir torsiyon çubuklu süspansiyon var. Bunların bir avantajı, tekerleklerin birbirine hizalı kalması ve normal kullanım sırasında yola kare, ya da tam temaslı kalmalarıdır. Buna bağlı olarak, kanber ayarlama ya da devamlı bakım gerektirmemeleri.
Bir diğer avantajları ise, genellikle ağırlık daha düşüktür, bu nedenle tekerlek, sapmanın giderilmesi için daha az yaylanmaya ihtiyaç duyar ve bu da daha iyi yol tutuşu sağlar.
Bu sistemlerin en büyük avantajı da hem üretici hem de kullanıcı için büyük maliyet farkıdır.
Torsiyon sistemlerin dezavantajı, bir tekerleğin hareketinin, diğerinin temas alanını etkilemesidir. Eğer ki araba virajda yana doğru yatmaya başladıysa, ya da eğiliyorsa, aracın ağırlığı, aracın yattığı taraftaki tekere binecek, diğer tarafta kalan, uzak teker de buna bağlı olarak havalanma eğilimi gösterecektir..
Bağımsız arka süspansiyon aracı dengede tutar – Doğru ayarlanmışsa
Bağımsız arka süspansiyonun, her bir tekerlek hareket ettirildiğinde tekerleğin yola tam temaslı kalmasını sağlamak için akıllı bir geometri kullanması gerekir. Aksi takdirde, bağımsız süspansiyon avantajı birden dezavantaja dönüşecektir. Örnek, etrafınızda gördüğünüz, kamber ayarlarıyla oynanmış eski kasa, ya da ‘çakal kasa’ BMW, Honda Civic gibi araçlar. Bu araçlar, bozulan geometri ayarları nedeniyle, iç yanak üzerine daha fazla baskı uygulamakta, ani bir viraja girme durumunda lastik temasları tam olmadığı için yoldan çıkmaya meyledecektir.
Kaliteli ve randımanlı çalışan bağımsız arka süspansiyon üretilmesi pahalıdır ve kullanım sırasında dikkatli ve doğru bir kurulum gerektirir.
Bağımsız arka süspansiyonlu araçların dört tekerlek hizasına sahip olması gerekirken, hizalama sistemlerinin çoğu yalnızca ön tekerlekleri yapar.
Bağımsız ön süspansiyon 70 yıldır vazgeçilmez bir gerçek haline gelmişken, bağımsız arka süspansiyon onlarca yıldır arkadan itişli araçların nadir ve çok beğenilen bir performans özelliği olmuştur. Ancak maliyet ve karmaşıklık, bu sistemi en pahalı, veya üreticileri düşüncelere sokan ve daha az kullanmaya iten bir sistem yapmıştır.
Türkiye’de araç fiyatları, ve araçlara biçilen ÖTV zam oranları uçuk kaçık olduğu için uyduruk bir teneke parçası dahi 150.000 ve üstü fiyatlardan başlamasından dolayı, sahibinin gözünde lüks araç izlenimi uyandırabilir. Ancak, unutmamak gerekir ki, tasarlanıp üretildiği ülkesinde o sadece işe gelip gitmeye, günlük kullanıma uygun basit ve ucuz bir araç olarak üretilmişti.
Bu yüzden üreticiler, araç üretim amacını, muhtemel kullanılacağı araziyi ve tahmini hizmet ömrünü hesapladıktan sonra, pahalı karmaşık ve ağır parçalara sahip bağımsız süspansiyon mu yoksa hizmet verdiği yıllar içerisinde yeterli olacak ve sorun çıkarmayacak bağımlı süspansiyon mu kullanacaklarına kolayca karar veriyorlar.
Yukarıda da dediğim gibi, genel olarak, bir süspansiyon bileşenlerinin yapısı daha çok arabanın ağırlığı kadar arabadan beklenen “görev süresi” ile ilgilidir. Daha hafif olan daha küçük arabalarda daha hafif / daha ince bileşenler bulunur, ancak doğru tasarlandıklarında mükemmel şekilde iyi hizmet verirler. Örnek olarak büyük Alman sedanları gibi daha ağır ve daha güçlü arabalar benzer tasarımlara sahip olabilir, ancak çok daha ağır bileşenlere de sahip olabilir. Mercedes S Class gibi büyük bir Alman performans sedanı olması durumunda, aracın 260 KM/sa’de hala mukavemetini korumasını sağlamak için süspansiyon dikkatlice kalibre edilir (sönümleme, yay oranları vs.).
Her iki durumda da, herhangi bir araba yumuşak veya sert bir sürüşe sahip olabileceği gibi, esnek veya uyumlu süspansiyona da sahip olabilir. Amortisörler (şoklar) ve burçlar genellikle bir arabanın süspansiyonunun yola uygunluğunu belirler. Yaylar da buna ilave kesinlikle önemli rol oynar.
Lüks otomobillerdeki süspansiyon sistemleri farklı mı?
Bunun dışında lüks arabalarda kullanılan ‘özel’ diyebileceğimiz süspansiyon sistemleri de mevcuttur ama işin pratikteki boyutunda hepsi de aynı görevi görürler.
Daha ucuz araçlara kıyasla lüks odaklı otomobillerdeki süspansiyonların kalitesindeki en büyük farklılıklardan biri elektronik olarak kontrol edilen uyarlanabilir sönümleme sistemlerinin kullanılmasıdır. Uyarlanabilir amortisörler, sıradan amortisörlere kıyasla son derece pahalıdır, ancak her bir tekerleğin şok sertliğini saniyenin yüzde biri kadar kısa bir zamanda bağımsız olarak ayarlayarak çok konforlu bir sürüşü sürdürürken, araçların mükemmel süspansiyon kontrolüne sahip olmalarına izin verirler. Sonuç, tamamen mekanik amortisörlerin en iyisinin bile, basit mekanik amortisör maliyetinin kat ve kat üstü olması ama pratikte aynı işi yapması kadar şaşırtıcı olmaktadır.
Sıradan mekanik amortisörler, yol yüzeyi nasıl olursa olsun, tipik olarak ya yumuşak, ya orta ya da serttir.
- Yumuşak amortisörler kabin için daha rahattır, ancak aracın yol tutuşunu tepkisiz ve daha zayıf hale getirir. Yani konfor kazanmak için araba kontrolünü kaybedersiniz.
- Sert şoklar, daha sert bir sürüş pahasına daha fazla kontrol sağlar – ama yoldaki tüm tümsekleri hissedersiniz. Orta şoklar hem konfor hem de kullanım açısından arasında bir yerdedir. Daha iyi bir tekerlek kontrolü işi yapan ve daha küçük ve daha büyük darbelere farklı tepki veren daha sofistike mekanik şoklar vardır, ancak bu şoklar aynı zamanda sıradan mekanik şoklardan çok daha pahalıdır.
Amortisörlerin, bir aracın yol yüzeyinin dokusunu, özellikle orta ila büyük tümsekleri ve bu tümseklerin kabini ne kadar rahatsız ettiği üzerinde büyük etkisi vardır. İdeal bir süspansiyon, tekerleklerin kabini rahatsız etmeden bir tümsekle yukarı itilmesini ve ardından kabine darbe vurmadan yola geri indirilmesini sağlar. Tekerlekleri yere çarparak sert bir ters darbeye neden olmaz. Tamamen mekanik, ucuz amortisörler, bu sert gövde hareketlerini üretmeden, iyi bir tekerlek kontrolü ve bozulmamış gövde hareketini sağlayamazlar. Çoğu araçta bulunan elektronik kontroller, her bir tekerleğin altındaki yol yüzeyi için en iyi direnç kuvvetini veya itici gücü ayarlamasına izin verir.
Bağımsız süspansiyonlu araçlar hangileri?
Mazda 3, Mazda 5, Mazda cx-5
Mazda esnek yolculuğu ile atak bir kullanım sunan bir Japon. Mazda modelleri önden çekişli ve kompakt araçlar olarak bilinmekte. 4 tekerlekten bağımsız süspansiyon sistemi, önde ve arkada stabilizatör çubuklarıyla birlikte MacPherson’ın çok bağlantılı arka süspansiyonunu kullanıyor. Mazda3, değişken destekli ve elektronik hidrolik destekli direksiyona sahip hidrolik kremayer ve pinyonlu direksiyon ile donatılmıştır. Dönüş dairesi yarıçapı 11.3 m.
Jaguar I-PACE
İngiliz lüks otomobil markası Jaguar, son döenmde Jaguar i-pace elektrikli arabasıyla ününe ün katmaya başladı. Jaguar F-TYPE gibi tüm Jaguar serileri tamamen bağımsız süspansiyona sahip. Jaguar I-PACE ise, aktif havalı süspansiyonlara sahip ve sitesinde belirttiğine göre tek donanım paketiyle gelmekte ve mevcut batarya paketiyle tek şarjda 470 Km menzil sunmakta. Fiyatı da, güncel olarak 1.440.493 tl.
Subaru Forester, XV, BRZ
Biraz yerden yükseklik ve arazi kabiliyeti olan dört tekerlekten çekişe ihtiyacınız var, ancak şasi üstü bir kamyonet de istemiyorsunuz. Bu günlerde küçük dört tekerlekten çekişli crossover model sayısının peki sonu olmasa da, çoğu, arazi şartları için değil, karlı yollar için daha uygun. Subaru Levorg,
Subaru xv, Subaru Forester, MacPherson desteklerini ve önde bir dengeleyici çubuğu kullanan 4 tekerlekten bağımsız bir süspansiyon sistemi ve arkadaki çift salıncak düzenlemesi ve dengeleyici çubuğu ile birlikte ile 220mm yerden yükseklik sağlamakta.
Alfa Romeo Giulia Quadrifoglio, Giulietta
Sınıfının en iyisi Giulia Quadrifoglio, kısa süre önce Almanya’nın meşhur Nürburgring pistinde 7 dakika 32 saniyelik müthiş bir tur rekoru kırdı. Giulia, çift salıncaklı ön süspansiyon sistemi ve arkada 4 buçuk kollu çoklu bağlantı sistemi ile donatılmış. Giulia’nın süspansiyon modları, sistem sürüş koşullarına aktif olarak yanıt verirken Alfa DNA seçici aracılığıyla yönlendiriliyor. Alfa Romeo Giulia Quadrifoglio, 510 BG güç üreten ve 2500 ile 5000 devir/dakika arasında 600 Nm tork üreten 2,9 V6 bir motora sahip. Motor tamamen alüminyumdan yapılmış olup olağanüstü güçlü ancak son derece de hafif bir yapıya sahip. Yarış modunda vitesi sadece 150 milisaniyede değiştiren 8 vitesli otomatik şanzıman ile donatılmıştır.
Volkswagen grubu, Audi E-TRON, A serisi, RS7…
Volkswagen grubu otomobillerde 150 ve üzeri beygirli modellerde, Audi a3 ile başlayan, A4, A5, E-Tron, RS7 vs., ve grubun diğer araçları Golf, Tiguan, leon vs.,1.4 TSI, 1.5 TSI, 2.0 TSI ve 2.0 TDI motor seçeneklerinde bağımsız süspansiyon kullanılmakta. 1.0 TSI, 1.2 TSI, 1.6 TDI 122-140 HP altı motora sahip modellerde ise torsiyon kullanmakta. Yani Audi A3 bağımsız süspansiyon ama sadece belli modellerinde.
Honda Civic, CRV
Japon Honda Civic, ülkemizde reşat altını kabul edilen otomobillerden birisi. Eski efsane kasalarına kadar günümüzde özellikle gençler tarafından modifiye edilerek kullanılmakta. Honda Civic’in bu kadar güvenilmesinin sebeplerinden birisi de elbette sahip olduğu bağımsız süspansiyon sistemi ile, sınıfının en iyi yol tutuş karakteristiğine sahip araçlarından biri olması. Honda CRV de, yine Honda’nın güvenlik sistemleri konusunda taviz gösterilmemiş SUV’u.
Toyota CH-R, Corolla, Auris
Bir diğer rüştünü ıspatlamış Japon markası da Toyota. Toyota ailesi de kullanıcılarına bağımsız süspansiyon ve daha üstün yol tutuşu ve güvenlik sağlamakta. – Toyota corolla, Toyota crv vs, hepsi bağımsız süspansiyonla çalışan araçlar.
Toyota CH-R elbette hibrit olmasının verdiği yetkiye dayanarak bizim seçimimiz olmakta. Hem çevre dostu hem de ekonomik olan Toyota CH-R hibrit, standart olarak otomatik vitesli gelmekte. CVT şanzıman bit tam otomatik ya da DSG performansı sunmasa da, günlük kullanım için gayet yeterli perfomans saplamakta ve konfor ve sessizlik anlamında diğer şanzımanlardan oldukça ileride. Toyota CHR hibrit’in çalışma prensibi ise şöyle;
- KALKIŞ :Harekete geçerken ya da düşük hızdayken araç elektrik motorunu kullanır. Elektrik motoru sayesinde aracın düşük süratlerde çok iyi gaz pedalı tepkisi verdiğini görebilirsiniz.
- SEYİR hali: Araç sabit hızda ilerlerken elektrik motoru ve benzinli motor, araç seyir halindeyken elektrik motoru yakıt tasarrufu sağlayacak şekilde dengede çalışır.
- YAVAŞLAMA / FRENLEME: Her yavaşlamada ya da frene basıldığında hibrit bataryası şarj edilir.
- HAREKETSİZ HALDEYKEN: Araç durdurulduğunda hem benzinli motor hem de elektrik motoru otomatik olarak durur. (Pil şarj seviyesi çok düşük değilse.) Bu da özellikle yoğun trafik şartlarında yakıt tasarrufu sağlar ve egzoz gazı emisyonunu durdurur.
- HIZLANMA: Daha fazla güce ihtiyaç duyulduğunda benzinli motor, elektrik motoruyla birlikte çalışarak performansı maksimuma çıkarır.
Toyota CH-R’nin bir diğer güzel özelliğinden, hatta benim en çok hoşuma giden özelliğinden bahsetmeden geçemeyeceğim. O da arabada retarder var. Evet, yanlış duymadınız. Baya bildiğiniz son sistem TIR özelliği. Şaka bir yana, tamam gerçek hidrolik retarder değil bu, büyük ihtimal araç elektrikli motoruna tam şarj yetkisi veren ve bu sayede hem dinamo gibi çalışırken hem de aracı şarj eden bir sistem. Araçta bulunan vites B komutu, düz vites araçların rampa aşağı giderken sahip oldukları motor freni yerine geçiyor. Araç yokuş aşağı giderken hem yavaşlama eğilimi gösteriyor, hem de bataryaları hızlı şarja başlıyor. Akseki yokuşunu inenler yaşadı.
Ford Kuga, Ford Focus (2019 öncesi)
Ford’un elektrikli araç modelleri arasında da öncü rol oynayan Yeni Kuga Şarj Edilebilir (PHEV) Hibrit seçeneğine de sahip ve SUV dünyasına daha çevreci, daha sessiz ve daha sofistike bir yaklaşım getiren bir araç. Ford, Focus ile birlikte yıllarca yol tutuşu konusunda efsaneler arasına girmiş, hatta insanlar kötü ve demode dizaynına rağmen Focus’u bağrına basmıştı. 2019 ve sonrasında gelen Focuslar artık torsiyon çubuklu olarak gelmekte. Söylenenlere göre Focus yol tutuş ve konfor özelliklerinden hiçbir şekilde taviz vermemiş ama yine de bunu ancak kullananlar bilir. Yorumlarda yazmayı ihmal etmeyin.
Hyundai i30, Hyundai Tucson
Koreli Hyundai de bazı modellerinde bapımsız süspansiyon sunmakta. Son yıllarda oldukça sükse yapan ve göz dolduran Hyundai Tucson’un bağımsız süspansiyonlu olması zaten şaşırtmıyor, İ30 da bağımsız süspansiyonla geliyor.
Kia ceed, Kia Sportage
Kardeşi Hyundai gibi Koreli Kia da kaliteli otomobiller üreten bir firma. Kia’nın da SUV modeli olan Kia Sportage ve C sınıfı otomobili Ceed bapımsız süspansiyon ile geliyor. Bunların dışında Mercedes A ve CLA, Amg paket olmaları şartıyla ve BMW 1, 2, X2 gibi modelleri de bağımsız süspansiyonla gelmekte. Diğer tüm D sınıf ve premium otomobiller zaten bağımsız süspansiyon ile birlikte gelmekte. Mini countryman ve Clubman B segmentinde olup bağımsız süspansiyonla gelen 2 araç.
Umarım yazımızı beğenmişsinizdir. Eksik ya da hatalı bir bilgi mevcutsa yorumlardan destekleriniz esirgemeyin.