Bitki Yetiştirme Lambası Nasıl Olmalı? | LED Işık Seçerken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

Bitkilerinizi büyütmek için LED ışık almak istiyorsunuz ama önce bitki yetiştirme lambası nasıl olmalı öğrenmek istiyorsunuz. Bunun için nasıldan çok, bitki yetiştirme lambası ne renk olmalı bunu ele alalım ve alışverişe gittiğinizde göz önünde bulunmanız gereken en önemli kriterler birisi olan renk spektrumunun ne olduğunu beraber inceleyelim.

Bitki yetiştirme lambası özellikleri çok önemli

Bitki yetiştirme lambası özelliklerini iyi bilmeyip, doğru tercih yapmamanız durumunda ne kadar uğraşırsanız uğraşın bitkilerinizden istediğiniz sonucu almanız çok zor olacaktır. İç mekan için bitki büyütme ortamı ışığı almak istiyorsanız enerji tasarrufu sağladığı için LED bitki yetiştirme lambaları kesinlikle en üst sırada tutmanız gerekmektedir. Astarının yüzünden pahalıya gelmemesine dikkat etmelisiniz. Piyasada çeşitli sayıda ve fiyat aralığında ürün ile karşılaşırsınız. Önemli olan doğru ürünü seçmektir.

Bitki gelişimine uygun renk spektrumu nedir?

Bitkilerin genlerine, beyaz veya sarımsı beyaz ışık yardımıyla büyüme kodlanmıştır. Yani güneş ışığı yardımıyla büyümeye programlanmışlardır. Bu ışık beyaz olarak görünür, çünkü gökkuşağının bütün renklerinin birleşmesi sonucu beyaz ışık meydana gelir. Beyaz ışık yansıdığı yüzeylerin rengini alır.

Yukarıda da görüldüğü gibi, bilim insanları renklere isim vermek ( sarı, kırmızı, mavi ve diğerleri… ) yerine dalga boylarının karşılığı olan sayıları kullanırlar. Yani kırmızı dediklerinde aslında gözümüzün gördüğü dalga boyu 630 veya 660 olan sayının karşılığı gelen renk olabilir. Oluşabilecek karışıklığın önüne geçmek için sayılarla konuşurlar. 

Bu da ilginizi çekebilir: Biyodinamik tarım nedir? Organik tarımdan farkı nedir?

LED lambalar söz konusu olduğunda dalga boyları ile konuşmak ve gerçek renk spektrumunu görmek daha kolaydır ve doğrudur.

Güneşin Renk Spektrumu Nedir?

Güneş ışınları aslında bütün renkleri yaydığı beyaz ışık bünyesinde barındırır. Daha yüksek nispi yoğunluğa sahip olan mavi ışık, kırmızıdan daha fazladır.

Daha fazla açmak gerekirse, bitkiler daha fazla fotosentez yapabilmek için ışığa ihtiyacı vardır. Fotosentezi yapmak için yapraklarında bulunan ve Klorofil A ve B olarak adlandırılan yapılara ihtiyacı vardır. Aşağıdaki Işık Emilim ( Absorbans ) – Işık Dalga Boyu grafiğini görmektesiniz. Mavi ve Kırmızının maksimuma ulaştığı ( tepe yaptığı ) bölgeler görülmektedir. Bu iki rengin fotosentez için kullanıldığı ve fotosentezin yapı taşı olduğunu söyleyebiliriz. İç mekan bitki yetiştiriciliği için bunu bilmemiz gerekmekte.

( Bu grafikte 380 ila 700 dalga boyu arasında bulunan renkler ana hatlarıyla Mor–Mavi–Yeşil–Sarı–Turuncu–Kırmızı ışık renkleri olarak adlandırılır. ) Yeşil aralıkta ( 500 – 580 arası dalga boyunda ) neredeyse hiç ışık emilmez. Bu grafikte görülen sonuç sebebiyle; bitkiler sadece mavi ve kırmızı ışık ile ihtiyaç duyduğu fotosentezi gerçekleştirir algısı ortaya atılmış ve çok uzun yıllar da buna inanılmıştır.

Bitkilere Sadece Mavi ve Kırmızı Işık Yeterli Midir?

Bir önceki başlık altında da bahsettiğim gibi yıllarca bitkilerin sadece kırmızı ve mavi ışık ile büyüyebileceğini savunan bir düşünce yapısı vardır. Aslında bu tam anlamıyla bir şehir efsanesidir.

Yukarıdaki Fotosentez Gerçekleşme Oranı – Dalga Boyu grafiği testi bir tüpün içerisine koyulan saf klorofil ile yapılmıştır, gerçek bir bitki yaprağında gerçekleşen fotosentezi göstermez. Fotosentez olayı başlı başına ayrı bir yazı konusu bile olabilir. Karmaşık bir yapıdır. Bu grafiğe baktığımızda bitkilerin aslında yeşil dahil olmak üzere daha geniş bir dalga boyunu kullandığı görülmektedir. Kırmızı ve mavi ışık fotosentezin temel taşları hatta çok büyük bir yüzdelik dilime sahip desekte yeşil, sarı dahil diğer bütün renkleri fotosentez için kullanmaktadır.

Biraz daha detaya inerek hangi ışık bitki çalışma sistemi içerisinde nerelerde etkilidir göz atalım derim.

Bitki Üzerinde Hangi Renk Işık Ne İşe Yarar?

NASA’nın bitkiler tarafından kullanılan ışıklardan her birisinin ne işe yaradığına dair kapsamlı bir çalışma yapmıştır. Ortaya çıkan sonuç ise;

Kırmızı Işık ( 630 – 660 nm ): Yaprakların genişlemesinin yanında sapların büyümesinde de rol oynadığını, bu dalga boyu bitkilerin aynı zamanda uyku dönemine geçme, tohum çimlenmesi ve çiçeklenme mekanizmasını düzenlediğini belirlemişlerdir.

Mavi Işık ( 400 – 520 nm ): Her şeyin fazlasının zarar olduğu gibi, iç mekan bitki yetiştirme sırasında direk mavi ışığa maruz kalan bitkilerde bazı bitki türlerinde büyümeyi durdurucu yönde etki yaptığı görülmüştür. Mavi aralıktaki ışık, bitkide bulunan klorofil içeriğini ve yaprak kalınlığını da etkilemektedir.

Bu yazıda bahsi geçen ‘kanopiler’ bu noktalarda yer alan yaprakları anlatmaktadır.

Yeşil Işık ( 500 – 600 nm ): üst katmanlardaki kanopilerden alt katmanlardaki kanopilere ışık geçişini destekler.

Uzak Kırmızı Işık ( 720 – 740 nm ): Namıdiğer Kızıl Ötesi ( IR ) ışık. Bitkilerin alt kısımlarında bulunan yaprakların büyümesini desteklemek için üst kanopilerden geçmektedir. Ayrıca IR (InfraRed) ışığa maruz kalan bitkilerin çiçek açması için gereken sürenin azaldığı görülmüştür. Ayrıca Kızıl ötesi ışığa maruz kalan bitkilerin, şahit ( IR ışığa maruz kalmayan ) bitkilere göre daha büyük ve geniş yapraklara sahip olduğu görülmüştür.

Bitkiler İçin En Yararlı Renk Hangisidir?

Bitkiler, çimlenme gerçekleştikten sonra fideden yetişkin olduğu ve sonrasında çiçek açıp meyve verdiği döneme kadar geçen sürede farklı renk spektrumlarına ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle her dönemde kullanılacak ideal LED ışığı farklıdır. Bu yüzden bitki yetiştime lambası nasıl olmalıdır sorusundan çok, hangileri olmalıdır demek daha mantıklıdır.

İdeal LED ışığı, yetiştirilmek istenen bitki türüne ve bitkinin içerisinde bulunduğu vejetasyon dönemine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu içerisinden çıkılmaz bir döngü halini de gelebilir. Ticari bir kaygınız yoksa bu kadar derinlemesine düşünmek sizi yorabilir.

Genel itibari ile bitkiler tüm dalga boylarındaki ışığı en iyi şekilde kullanılır ve her bir dalga boyu aralığına eşit miktarda ihtiyaçları yoktur.  

Bitki yetiştirme lambası nasıl olmalı?

LED ışık ile LED ampul arasındaki farktan bahsedelim hemen; LED Işık bir bütündür ve birden fazla LED ampulden oluşur. Yani full spektrum denilen, bitkiye yararlı geniş bir ışık spektrumuna sahip olmalıdır.

LED ampullerin belirli bir dalga boyu vardır. Yukarıdaki grafikte 3 ayrı ( mavi, sarı ve kırmızı ) LED ampullerin spektrumları gösterilmiştir. Her bir ampul sadece ait olduğu rengin dalga boyunu yansıtır ve sınırlı bir spektrumda üretim yapar. İç mekan bitki yetiştiriciliği için LED özellikleri bu konada göz önünde bulundurulmalıdır.

Yazının ortalarında da dile getirdiğimiz gibi doğru bilinen yanlışlardan birisi olan ‘kırmızı ve mavi ışıkta en iyi bitki üretimi yapılır’ düşüncesi sebebiyle piyasada bulunan ışıkların bir çoğu kırmızı ve mavi LED ampullerden oluşmaktadır. Bu tarz ışıklardan uzak durmanız gerektiğini hatırlatmak isterim.  

Ayrıca internet üzerinde aynı ışık üzerinde sadece kırmızı ve mavi ampullerden oluşan LED ışıklarında satışı yapılmaktadır. Bu ışığın genel adı “burple” olarak bilinir. Sakın bu ışığın faydalı olduğu düşüncesine kapılmayınız, hele ki yazının burasına kadar okuma sabrını gösterdiyseniz. 🙂

Bir sonraki yazımda en iyi LED ışık nasıl özelliklere sahip olmalıdır? Bunun üzerine olacak. Takipte kalın sevgili dostlarım. Yazımı beğendiyseniz ve paylaşırsanız çok mutlu olurum.

Görseller: Esentepe.k.12 gardenmyths khanacademy